Fa diyas que no he puesto escribir cuasi cosa. Yera fendo a rebista Monte Perdido.astí ye l´escrito que ba a salir en o numero 55, a primeros de agosto.
A YO TAMIEN ME CUACA SOLANA.
L´atro diya, rechirando en un arca de diapositivas, m´en trobé una, de Ibón, o mío fillo, cuan teneba 2 años, por medio una faixa con una linterna en a mano. Ascape me acordé que yera en Solana. D´antes ibanos por astí, por ixa que a yo me fa goyo clamar “ a ruta de o silenzio”.
Sentiba charrar de Solana, en Moriello , Morillo de Sampietro, o mío lugar, cuan yera ninona ; que si s´en eban iu por o pantano de Xanobas..., que si los eban espachau..., que si o Patrimonio les eba sacau as tierras ta plantar pinos, que si dimpués de salir a chen eban feito as pistas... O que se siente de chicotes, y no se replega, ni te lo esplican, se graba en o tozuelo y s´en baixa ta o corazón.
O mío yayo charraba con muito respeto de unos lugárs como Burgasé, Caxol, Campol, Castellar, Xinuabel... y de casa tal u casa cual ... de ixos territorios ta yo cuasi fantásticos y desconoxius. No podeba entrefilar que yera a bal de a lau.
Una bez, ya de mas gran, me asomé a punta o tozal de Nabaín y bide: A Solana. Ixa inmensidá de territorio cuasi mítico, tan zerca y tan esconoxiu. – Astí, no en bi-ha garra de chen, solo que en S. Martín,- y se remató a comesazión.
Dimpués, ya por os años ochenta, nos afizionemos a ir ta Solana; a replegar fongos, fer gambadas, a fer fotografías... con amigos, con os forestals, con o ninón chicote. Este lugar debe ser... y yera : Campol, San Martín, Billamana, Giral, Gere, Caxol, Xinuabel, Castellar, Burgasé... dende que marchabas dica que tornabas no te trobabas a dengún. Si un caso, bel pastor u bel bezino que agora bebiba en Barcelona u Zaragoza.
Una bez fuemos con o ninón y “a tienda de campaña” y nos quedemos a laú de as casas de Gere. No sé como, pero nos pusemos en o sendero de pasar as bacas, a ixo de a mediodiada , prenzipió a pasar una ringlera de bacas... con as esquillas y esgramecando. O ninón no deziba mas que papa, mama y augua; pero ixe diya nomás deziba que: ¡baca! ¡baca!...
Fendo fotos nos trobemos en o cabecero de un balcon un grabau en a piedra, de una presona con unos pantalóns abombaús. Antonio Pla diz, que ye un guerrero de a tribu de os belgas. A yo cuasi me paez mas, a l´amo de ixa casa de calzón.
Un año dizión que iban a fer una fiesta de os antiguos becinos. Fuemos a fer fotos, y nos conbidón a chintar. Fue mui emozionán: cadagún se puso en o pecho un cartel con o lugar de o que yera. Paizeban cosas sin importancia pero prou que la teneban. Conozié o nombre de toz os lugars, que encara no los sabeba, y los bide escritos, como si a la par se dibuxase a mapa en a realidá y en a mia capeza.
Feba prou que sabeba, por fin; o que eba pasaú con a Solana.Pero ixe diya como si no ese pasau cosa, aparqué a impotenzia, a rabia y a tristeza, y me dediqué a conocer chen: Luis, Miguel Angel, Ramón, Montse, Pilar, Ricardo, etc... son nombres que ponen cara a aquellos cuasi “esqueletos” de casas que yo eba conoxiu.
Ye por todo ixo por o que he feito ista chiqueta charrada, y por mandar un pensamiento optimista, ya que soniar ye gratis, que se tresbata o pasau y o presente y en o futuro, tienga que charrar de una ruta que siga de cualcosa mas que de silenzio.