Abside Iglesia Moriello de Sampietro

Abside Iglesia Moriello de Sampietro
Abside Iglesia Morillo de Sampietro

miércoles, 27 de abril de 2011

FABLA CHICOTA



Escrito publicado en la última revista Monte Perdido. Nº 56 primavera 2011:



FABLA CHICOTA

“Vivimos en un lugar determinado, pero habitamos otros lugares.
Yo vivo en Lisboa, pero habitar, habitar, habito en aquello que sería - o es – la aldea. No se trata sin embargo de esta aldea, sino de la aldea de mi recuerdo”.
José Saramago.


Un diya, ya fa unos cuantos años, n´una clase en l´Instituto de l´Ainsa, un profesor nos carrañó por inos-ne a chugar en cuenta d´ir ta clases d´ aragonés. Y con cariño, nos dizió que de nusatros pendeba que l´aragonés no s´amortase. Ixo, paizeba no tener sentiu, en a soziedá de os 70 en Sobrarbe, en a que estudiar yera ta ser “más” que os nuestros pais y yayos, y esnabesar d´ astí o prenzipal ochetibo.
Tardé a replegar l´intrés d´ ixe profesor ta integranos, ta que sabesenos apreziar o nuestro, fendo surtir de ixas purnas una claridá interior ta aduya-nos a triar en a “jarzia”que nos aflama.
Encara remero ixe diya, o que yo salié ta a pizarra a escribir por primera bez: caixigo, buxo, ruxiar, farina, fongo, fumo... cuasi no podeba teneme y o corazón se m´en saliba de o pecho. Ixe ombre, o mayestro mas quiesto por toz, charraba como yayo, y yo no solo yera escribiendo, amás as palabras me resonaban por as orellas como mosica. Fendo de ixa clase, cualcosa no solo familiar, tamién intima. Una sensazión que m´acompaña siempre, como cuasi tot en a mía bida; azeto y dulze.
A emozión y a carraña, chuntas y cusi cuasi, parellas. Cuan he quiesto escribir en castellano, me saliba l´ aragonés, y cuan quereba charrar en aragonés m´aperzibiba de que no ye que siga chicota a fabla, ye que no la conozco cuasi. Que as trazas d´escribir, as de pensar y comunicase, son en castellano.
Leyeba l´atro diya o libro de Severino Pallaruelo “ O transgresor piadoso” y paizeba que una luz se me enzendeba en o tozuelo, deziba tot ixo que yo eba pensaú tantas bezes, de unas trazas graficas y plateras; que si bas a buscar ta l´alazena de o castellano trobas una ozena de palabras ta expresar o mismo, y te beis loco ta troba-ne dos, cuan quies escribir n´ aragonés.
Con ixo y con tot, dezir fumo, naballa, branquilera... ye atra cosa; como come-te os tomates que t´as feito criar, os güegos de as tuyas gallinas u calentate en o tuyo fogaril. Ye a calor de o familiar, o cutiano, cosirar l´ infanzia. A infanzia que nos “ habita”.Yo tamién me creigo que a mia aldea “ me habita a yo”.
En ixe espazio, n´ ixa calliza que nos trabiesa o corazón; a nuestra fabla ye como a luz de n relampado que deixa biyer un inte, con a suya resplandor, plenos de brillo, os trastes de o nuestro primer cuarto, y encara os que, pasando o tiempo, imos alzaú en a falsa. Y “ poquetas” y “chiquetas” palabras balen ta fenos beyer as mas grans cambras y fenos sentir os más grans sentimientos.