Abside Iglesia Moriello de Sampietro

Abside Iglesia Moriello de Sampietro
Abside Iglesia Morillo de Sampietro

jueves, 25 de mayo de 2023

O CAMINO A FUENTE N´A TORROZILLA


 No toz os lugárs han una fuente en a plaza. Pero siempre una ye a fuen u fuente d´o lugar. En Torrozilla se troba por un camino t´abaixo, prou penoso, si te beis con un cantaro n´a capeza. Un camin u camino de enrollada, con grans paréz de piedra seca ta os laús, con os suyos aguatillos, regoletas, y pozo ta replegar fiemo de as caballerías, que toz os diyas a puro de biaches con cantaros y argadera, surtiban de l´augua amenister en as casas. 

Carriar augua yera un quefer cuasi siempre de mullérs con cantaros de tiesto y ninóns y ninonas con botejas y cacharros chicotes. En tiempos de trilla u calor abundante, o camino de a fuente podeba ser una procesión.
 En a fuente Torrozilla tamién y eba un labadero escubierto. Se desfizo por orden de no he sabiú ni quiesto saber, qué autoridá. Cuasi dengún s´apercibió dica l´eban espaldaú, fa bien pocos años. Increyible...pero asina. 
Por asti por o 1980, deixó cuasi d´emplegase o camino a fuente. Se podeba ir abrebar bel animal, pero as casas teneban pozos y tamién se carriaba con o trator a puro de bidóns u depositos. Encara se baixaba a labar, pero con l´auto se puyaba a ropa, que antis debeba ser una treballada carriala  farta d´augua n´una canasta. Pos de fer colada, ya ni charramos.

Tamién sacaban augua d´o pozo d´a plaza, que se puede dezir ye a construción más  "retratada" de Torrozilla. Pozo con augua permanente, que a chen d´unas casas d´alredor se puso a  foratiar ta trobala, y la trobón.  Dimpués de barrenar y que a un piquero cuasi le costase a bida. Cuentan, que yera solo abaixo y con a mecha d´o barreno encendida, por más que chilaba no lo sentiba naide. A la fin lo sintió´l cura que pasaba, y  puyó un inte antis de que s´ esclatase. Antiparti de toz os betuperios, surtió augua. Once metros t´abaixo. Muita augua fresca, tan precisa n´o berano que a bel  bezino le costó as botellas de "cava" por rompese o ramal d´a carrucha y perdesen ta siempre.

N´o berano a fuente d´o lugar cuasi se secaba, y os pozos tamién secos, feban surtir una necesidá que cuasi nos fizo fuir t´atro puesto, u por lo menos apercibinos de si se podeba bebir astí. Pero l´augua de a fuente o Petrizo adubió, a la fin d´os ochenta. Astí pasón ta l´istoria quefers como ir a trayer augua, u camíns como o d´a fuente. No charro de a preistoria, ni de cuan os umanos yeran en as espelungas de Guara, charro de fa trenta años, ixos que os bezinos han  treballaú sin resuello, replegando y millorando as faziendas erenzio de cheneracións, ta fer de A Torrozilla un lugar ande pueda bebir chen, antiparti de acullir belúns turistas, güespedes de temporada y atrayer atros bezinos. 

O camino d´ir t´a fuente d´o lugar. Ixa enrollada que s´ha deixaú de pisar. Olbidaú por toz, que cuasi nos fa poner royos de penalidaz qu´imos pasaú.-- A os que se les eba de cayer a cara de bergüenza, no se les ne da cosa.-- Un "monumento popular" con paréz ta os dos laús, a piedra seca, que s´espalda, y se plena de barzas, artos, zerulleros y un yerbuzal qu´espanta.  Ixe piazo de camino d´a fuente que nos queda, imos de  apañalo, tiene que seguir remerando feitos de o lugar, alegrías y penas, pero mas que cosa, ser o libro ubierto ande se lea o grandismo treballo y os escamallos de as chens de iste lugar dende tiempos inmemorials, ta poder bebir astí. Muitas faziendas y dinerals s´ha puesto fer n´atras tierras con l´augua, mientras en istos lugárs o que s´ha penau ta tene- ne, ye increyible. Como ta que agora, por desiria, deixemos espaldar un camino que paez no ye tan "intresán" como atros de Sobrarbe, pero ye o nuestro patrimonio, no aguardar que a belún se le prete fuego un misto n´o tozuelo.     

 
 

No hay comentarios:

Publicar un comentario